فیلم | روش‌های تدبر در قرآن | شرح «قیاس اولویت» و ضرورت حراست از اموال یتیمان

به گزارش ایکنا، اسماعیل عاکفی، پژوهشگر علوم قرآنی، در نهمین جلسه روش‌های تدبر در قرآن به بیان یکی دیگر از تکنیک‌های تدبر در قرآن پرداخت که متن و فیلم آن در ذیل آمده است؛

«بسم‌الله الرحمن الرحیم؛
سلام علیکم

در ادامه مباحث روش‌های تدبر در قرآن، قصد داریم تا مجدد به مثالی درباره «قیاس اولویت» که در فارسی با این جمله قابل توصیف است که «چون که صد آید نود هم پیش ماست» بپردازیم.

برخی مواقع قرآن موضوع ساده‌ای را به ما دستور می‌دهد که ما متوجه این موضوع شویم که از این موضوع بزرگ‌تر را اصلاً نباید انجام دهیم. مثلاً در قرآن کریم وقتی به بحث حلال و حرام می‌رسد، می‌فرماید: «لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ؛ اموال همديگر را به ناروا مخوريد». پس از این آیه این برداشت را می‌توان داشت که اگر یک انسان بالغ به اختیار خود غذایی به انسان دیگری داد، او می‌تواند از آن غذا تناول کند. اما در مورد کودک یتیم نفرموده است که «لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَ الیتاما» بلکه فرموده «لَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ؛ به مال یتیم نزدیک نشوید».

یعنی در مورد افراد بالغ می‌توانید به مال یکدیگر نزدیک شده و با اجازه هم از آن استفاده کنید «إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ؛ مگر آنكه داد و ستدى با تراضى يكديگر از شما باشد»، اما در مورد مال و اموال یتیم نفرمود که نخورید، بلکه فرمود گفته که حتی نزدیک آن نشوید. هنگامی متوجه می‌شویم که به مال بچه یتیم نباید نزدیک شویم، پس استفاده و خوردن آن قطعا قدغن است. پس اگر به عبارت «لَا تَقْرَبُوا مَالَ الْيَتِيمِ» از باب قیاس اولویت که یکی از تکنیک‌های تدبری است، توجه کنیم، درمی‌یابیم که مال یتیم را اصلا و ابدا نباید خورد. اگر کسی این توانایی را در خود نمی‌بیند که اموال یتیم را مدیریت کند، لازم نیست، این کار را انجام دهد که بعدها اشتباهی از او سر بزند.

اگر فردی وکیل یتیمان شد، باید رایگان کار کند و حتی دستمزد نیز نباید بگیرد که آیات ابتدایی سوره مبارکه نساء در این رابطه صحبت کرده است. «وَمَنْ كَانَ غَنِيًّا فَلْيَسْتَعْفِفْ؛ و آن كس كه توانگر است بايد (از گرفتن اجرت سرپرستى) خوددارى ورزد». پس یادمان باشد که از باب قیاس اولویت، نه‌تنها نباید مال یتیم را خورد، بلکه نزدیک آن نیز نباید شد.

باید دانست در نظام مقدس جمهوری اسلامی که این همه شهید تقدیم شده و این همه فرزند یتیم وجود دارد، کل مملکت برای همه مردم از جمله یتیمان است. اگر کسی در اداره‌ یا نهادی مسئولیتی دارد و حقوقی می‌گیرد، باید بداند که بخشی از این حقوق برای بچه‌های یتیم است. آیا افراد به اندازه حقوقی که می‌گیرند، در نهادها و ادارات مربوطه کار کرده و کار مردم را راه می‌اندازند یا خیر؟ این مسئله، موضوع بسیار مهمی است که حتما باید بدان توجه کرد».

مباحث روش‌های تدبر در قرآن با تدریس اسماعیل عاکفی، مدرس و پژوهشگر قرآنی، به همت ایکنا و با همکاری استودیو مبین جهاددانشگاهی روزهای یکشنبه و پنجشنبه منتشر می‌شود.